World Health Assembly neemt ICD-11 aan!

Hedenochtend, 25 mei 2019 rond 10.00 uur, heeft het ICD comité van de Wereldgezondheidsorganisatie de elfde editie van deze universele ziektenclassificatie goedgekeurd. Een belangrijke episode in de strijd voor depathologisering en zorg op mensenrechtenbasis is afgesloten.

Vanaf 2008 wordt er, eerst vanuit Spanje en Latijns-Amerika en later ook de rest van de wereld, hard getrokken aan het veranderen van het toen vrijwel overal heersende idee dat trans* mensen een identiteitsstoornis hadden. Zo stond het ook in de eerdere versies van psychiatrisch handboek DSM en ziekteclassificatie ICD (International Classification of Diseases). Dit was een belangrijke grond voor politici en medici om eerst een psychiatrische evaluatie te eisen voor trans* mensen de medische hulp of juridische geslachtsverandering konden krijgen die ze zochten.

in 2009 begonnen trans* activisten in 38 steden in Europa, Noord- en Zuid-Amerika en Azië met het houden van een Dag tegen de Pathologisering van Transidentiteiten, ieder jaar rond eind oktober. Het aanvankelijke mikpunt was de aanstaande nieuwe editie van de DSM, Diagnostic Statistic Manual for psychiatric diseases, van de American Psychiatric Association dat wereldwijd in de Westerse wereld wordt gebruikt. Lange en intensieve strijd heeft daar niet opgelverd wat we wilden. Ten eerste staat "genderdysforie" er nog steeds in en met een problematisch defininitie. Ten tweede vonden met name activisten uit de VS vaak dat het weghalen zou leiden tot het helemaal niet meer vergoeden van trans* gerelateerde zorg. De ICD is evenwel een echte internationale, wereldwijde classificatie en de Wereldgezondheidsorganisatie WHO die deze uitgeeft, heeft mensenrechten als basis. Het is namelijk een VN-organisatie. Daarom werkt het hier ook om mensenrechtenargumenten te gebruiken.

In de tussentijd hebben mensenrechtenexperts de Yogyakarta Beginselen gepubliceerd. Deze betreffen bestaande mensenrechten, maar dan gezien door de lens van LHBTQI personen. Beginsel 3 stelt bijvoorbeeld dat er een recht is tot erkenning voor de staat, en dat houdt meer in dan het recht op "boompje wisselen", van M naar V of andersom. En er is een explicet zorgbeginsel, Beginsel 17 (waarnaar wij ons vernoemd hebben), dat stelt dat je recht hebt op de best mogelijke zorg, zonder discriminatie op genderidentiteit ook. En Beginsel 18 noemt overbehandeling en ongewenste behandeling een vorm van wrede en ongebruikeljke behndeling, wat direct refereent aan het VN-folterverdrag.

Jarenlange lobby door met name GATE en Transgender Europe, bij de EU en de Raad van Europa en bij de VN in Geneve, hebben uiteindeljk tot dit resultaat geleid. Nu is het tijd om enerzijds de lobby voor implementatie te starten, en te iesen dat in de trans* zorg de DSM wordt vevangen door de actuelere en op onderzoek en mensenrechten gebaseerde ICD-11 van de WHO. Tegelijk moeten we verder. Want "gender incongruentie" is in het Westen al raar ("We zijn toch geen driehoeken!"), maar daarbiuten is het al helemaal een onzinnige term. Dit toont helaas aan dat de WHO behoorlijk eurocentrisch is. Ook de diagnose voor prepuberale kinderen moet eruit, want dze kinderen hebben helemaal geen medische zorgbehoefte op transgebied. En als het om psychologische aspecten gaat, dan hoort dat er ook niet in; homoseksualiteit is er tenslotte bijna dertig jaar gelden ook uitgehaald.

Tegelijk is de verandering voor intersekse personen helemaal niet positief. De WHO introduceert de bij intersekse personen omstreden term "disorders of sex devlopment" in plaats van de niet-pathologiserende term "variations of sex characteristics". Diverse codes voor gelachtsvariaties leiden direct tot genitale of gonadale (geslachtsklier)chirurgie. Dit is sterk gebaseerd op geslachtsveranderende procedures en gaat uit van een zwaar genderstereotyp en heteronormatief denkkader.

Kortom, vandaag is een grote dag voor trans* personen! De strijd gaat door. We moeten samen optrekken om ook verder de intersekse eisen te steunen. Gefeliciteerd iedereen die heeft geholpen, zodat we tot hier zijn gekomen!